W przypadku śmierci osoby bliskiej, na której ciążył obowiązek alimentacyjny, osoba uprawniona może się ubiegać od ubezpieczyciela sprawcy wypadku o zapłatę renty alimentacyjnej. Wynika to z art. 446 § 2 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:
osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Renta po śmierci osoby bliskiej – dla kogo ?
W przypadku śmierci poszkodowanego o alimentację mogą zwrócić się do ubezpieczyciela sprawcy osoby, którym zmarły dostarczał środków do życia. Będą to przede wszystkim dzieci czy wychowankowie zmarłego. W niektórych wypadkach jego małżonek czy konkubent.
Będą to również inne osoby bliskie, którym zmarły poszkodowany dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania. Przykładowo rodzice lub dziadkowie, którzy pozostawali na wyłącznym utrzymaniu dziecka, wnuczka.
Renta po śmierci osoby bliskiej – jaka wysokość?
Rentę alimentacyjną określa się przy uwzględnieniu możliwości zarobkowych poszkodowanego na zasadach analogicznych dla ustalania renty uzupełniającej oraz przy uwzględnieniu potrzeb osoby uprawnionej do jej żądania. Potencjalny dochód powinien być pomniejszony o taką część jaką zmarły przeznaczałby na potrzeby własne.
Obowiązek ustanowienia tego typu renty powstaje nie tylko w zamian dostarczania środków pieniężnych ale również sprawowania opieki, wychowania etc. Czas trwania obowiązku rentowego (alimentacyjnego) będzie zróżnicowany ze względu na okres pozostawania po śmierci poszkodowanego bez środków utrzymania tj. czasu kontynuowania nauki i indywidualnej możliwości podjęcia pracy zarobkowej. W trakcie płatności renty mogą nastąpić istotne zmiany stosunków, uzasadniające zarówno zmianę wysokości, sposobu płatności i charakteru renty co winna wykazać strona zgłaszająca roszczenie.
Odnośnie wysokości renty po śmierci osoby bliskiej wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25.11.2010r. wskazując:
- Warunki zasądzenia renty wyznaczone zostały w art. 446 § 2 k.c.; wskazują one również na zakres uznaniowości sądu, bez potrzeby sięgania do art. 322 k.p.c.
- Przepis art. 446 § 2 k.c. uzależnia skuteczne domaganie się zasądzenia renty od istnienia obowiązku alimentacyjnego po stronie osób zmarłych (art. 128, art. 133 k.r.o.), ich możliwości zarobkowych i majątkowych oraz zakresu potrzeb uprawnionego (art. 135 § 1 k.r.o.).
- Renta ma charakter odszkodowawczy, stanowi wynagrodzenie straty, jakiej doznała osoba uprawniona do alimentacji przez niemożność uzyskania świadczenia zezwalającego na zaspokojenie jej wszystkich potrzeb. Zmierza zatem do restytucji, w granicach możliwych do zrealizowania, stanu rzeczy, jaki istniał w chwili zdarzenia wywołującego szkodę.
- Określenie wysokości należnego uprawnionemu świadczenia uwzględniać powinno kwotę, jaką zobowiązany alimentowałby go oraz otrzymywaną od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rentę rodzinną.
- Przy ustalaniu zakresu zobowiązania zmarłego, który był obciążony obowiązkiem alimentacyjnym, sąd musi dokonać oceny nie tylko rzeczywiście uzyskiwanych przez niego dochodów, ale jego możliwości zarobkowych.
- Wyznaczenie tych możliwości powinno być oparte na realnych podstawach, przemawiających za tym, że z dużym stopniem prawdopodobieństwa zmarły osiągnąłby oznaczone dochody.
Renta po śmierci osoby bliskiej – możliwość kapitalizacji!
Poszkodowany w wypadku może zamiast renty wystąpić o jednorazowe odszkodowanie – wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego z zachowaniem ustawowych przesłanek. Jednorazowe odszkodowanie może zastąpić rentę w całości lub części. Kapitalizacja renty jest uzasadniona gdy poszkodowany w następstwie wypadku stał się inwalidą a jednorazowe świadczenie umożliwi mu wykonywanie innego zawodu. Należy brać pod uwagę wysokość renty jaką otrzymywałby w analogicznej sytuacji poszkodowany nie korzystający z instytucji kapitalizacji renty.
Jednorazowe odszkodowanie wypłacane jest na podstawie ugody pomiędzy zakładem ubezpieczeń a poszkodowanym i zastępuje rentę. Bardzo ważnym jest dokładna i przemyślana decyzja po stronie poszkodowanego odnośnie skapitalizowania renty i wyboru jednorazowego odszkodowania. Poszkodowany musi pamiętać, iż środki uzyskane przez niego w wyniku kapitalizacji renty mają stanowić dla niego źródło utrzymania w przyszłości.
Więcej o możliwości kapitalizacji renty po wypadku drogowym oraz powiązanych orzeczenia sądu przeczytasz w artykule „Kapitalizacja renty po wypadku drogowym. Jak się starać?„