Sąd może przyznać zadośćuczynienia za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. To sentencja uchwały Sądu Najwyższego wydanej na wniosek Rzecznika Finansowego (III CZP 36/17). Takie samo stanowisko Sąd przedstawił w dwóch pozostałych uchwałach dotyczących tego samego problemu (III CZP 69/17 i III CZP 60/17).
Cieszę się z trzech tożsamych uchwał Sądu Najwyższego. Oznacza to, że po raz kolejny udało się zapewnić przewidywalność uprawnień poszkodowanych. Nastąpi też ujednolicenie linii orzeczniczej sądów w tym zakresie. Dzięki temu rodzinom poszkodowanych, tak ciężko doświadczonym przez los, będzie łatwiej uzyskać zadośćuczynienie.
Dodaje, że chodzi o przypadki w których członek rodziny jest w tzw. stanie terminalnym czy wegetatywnym. To takie w których osoba żyje, ale nie ma z nią żadnego kontaktu lub jest on mocno ograniczony, a leczenie nie rokuje znaczącej poprawy.
Zadośćuczynienie za krzywdę chroni dobro osobiste
Choć uchwała dotyczy w głównej mierze wypadków komunikacyjnych, będzie miała szersze znaczenie. Może być przywoływana w przypadku osób poszkodowanych na skutek błędów medycznych, przez rolnika czy w wypadkach przy pracy. W takich sytuacjach poszkodowany może znaleźć się w stanie, w którym niemożliwe jest utrzymywanie z nim normalnych relacji i więzi rodzinnych. A to stanowi naruszenie dobra osobistego osób bliskich, które zasługuje na zadośćuczynienie pieniężne .
Wnioski, które trafiają do Rzecznika Finansowego dotyczą bardzo trudnych dla rodzin przypadków. Na przykład takich, w których ojciec poszkodowany w wypadku komunikacyjnym nie może wychowywać swoich dzieci i być dla nich oparciem. Wręcz przeciwnie – to dzieci muszą często opiekować się swoim ojcem.
Dla małoletnich taki brak wsparcia i udziału w ich wychowaniu, połączony z obserwacją cierpień rodzica, jest bardzo traumatycznym przeżyciem. Są też sprawy w których dziecko na skutek błędu przy porodzie do końca życia jest zdane na nieprzerwaną opiekę rodziców. Pomimo starań rodziców nie mają oni szans na nawiązanie normalnych więzi rodzinnych.
Zadośćuczynienia za krzywdę – łatwiej o ugodę
To bardzo indywidualne sytuacje, dlatego nie sądzę aby była możliwa pełna standaryzacja zadośćuczynienia za krzywdę. To oznacza, że spory będą sprowadzały się do każdorazowego ustalania wysokości zadośćuczynienie za krzywdę. Mogą one trafiać do sądów, ale można będzie je rozstrzygnąć polubownie. Dzięki temu, że uchwała określiła zasadę odpowiedzialności ubezpieczycieli to drugie rozwiązanie będzie łatwiejsze do osiągnięcia – mówi Paweł Zagaj, zastępca Rzecznika Finansowego, nadzorujący Wydział Pozasądowego Rozwiązywania Sporów.
Dodaje, że dotychczas tego typu spory rzadko kończyły się ugodą, ze względu na fakt, że część towarzystw co do zasady nie uznawała tego typu roszczeń. Nie było więc pola do rozmów o wysokości zadośćuczynienia.
Nasze postępowanie łączy w sobie najlepsze cechy tradycyjnych postępowań mediacyjnych i koncyliacyjnych. Możemy najpierw spróbować doprowadzić do zbliżenia stanowisk stron sporu, wykorzystując techniki mediacyjne. Jeśli to nie przyniesie efektu przedstawimy stronom swoją propozycję rozwiązania sporu, jak w typowej koncyliacji, przy czym propozycja nie zawsze ma charakter wskazania określonej kwoty. Liczę, że w tych warunkach stronom będzie łatwiej osiągnąć ugodę – mówi Paweł Zagaj.
Wyjaśnia, że przedmiotem samego postępowania i prowadzonych w jego ramach negocjacji są różne aspekty mające wpływ na oszacowanie zakresu krzywdy osób bliskich. Mogą one dotyczyć dotyczące np. stanu zdrowia w jakim znajduje się poszkodowany, czy też charakteru więzi, które łączą osoby bliskie z poszkodowanym. Te argumenty są oceniane przez strony sporu, które decydują o kształcie porozumienia, a nie podmiot zewnętrzny, czyli sędziego. Nie ma też konieczności powoływania np. biegłych do oceny stanu zdrowia poszkodowanego, co ułatwia i skraca postępowanie.