ODSZKODOWANIA
ZA ŚMIERĆ BLISKIEGO W WYPADKU

Jest to świadczenie pieniężne mające na celu zadośćuczynić za ból i cierpienia psychiczne po śmierci osoby bliskiej. Celem tego świadczenia jest rekompensata doznanej krzywdy i złagodzenie cierpienia psychicznego spowodowanego śmiercią osoby najbliższej.

Zasadność tego roszczenia znajduje odzwierciedlenie w art. 446 par 4 kodeksu cywilnego „Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”.

O zadośćuczynienie za śmierć mogą ubiegać się najbliżsi członkowie rodzimy zmarłego, w szczególności dzieci, współmałżonek, rodzice, dziadkowie czy wnukowie. 

Niezależnie od zasiłku pogrzebowego otrzymanego z ZUS z ubezpieczenia oc należny jest zwrot kosztów pochówku, nawet w przypadku braku faktur można uzyskać zwrot poniesionych kosztów. Świadczenie należne jest osobie która poniosła koszty pochówku.

Podstawa prawna to:

1. art. 446 par. 1 kodeksu cywilnego „Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł”.
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15.05.2009r. w sprawie IIICZP 140/08 podjęta na wniosek  Rzecznika Ubezpieczonych, z której wynika że: zasiłek pogrzebowy przewidziany w art. 77 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 par. 1 kodeksu cywilnego.

Jest to świadczenie pieniężne należne za pogorszenie sytuacji życiowej po śmierci osoby bliskiej. Wynika z art. 446 § 3, który stanowi: Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Stosowne odszkodowanie jest świadczeniem przysługującym najbliższym członkom rodziny i ma za zadanie zniwelować negatywne – ekonomiczne skutki śmierci. Odszkodowanie to obejmuje szeroko rozumiane szkody majątkowe, często niewymierne, w związku ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej. 

Przy ustaleniu wysokości stosownego odszkodowania należy wziąć pod uwagę różnicę pomiędzy stanem, w jakim znaleźli się członkowie rodziny zmarłego po jego śmierci, a ich przewidywanym stanem materialnym, gdyby zmarły żył.

Ponadto musi ono wyrażać taką kwotę, która jest odczuwalna jako realne, adekwatne przysporzenie zarówno przez uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia uwzględniającego ocenę większości rozsądnie myślących ludzi.

Stosowne odszkodowanie przysługuje najbliższym członkom rodziny  – przede wszystkim małżonkowi i dzieciom.  Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby o tego typu odszkodowanie wystąpili rodzice, dziadkowie, konkubent, rodzeństwo pod warunkiem, że wykażą iż na skutek śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Powyższe wynika z faktu, że brak jest w polskim prawie definicji członka rodziny, dlatego należy posiłkować się chociażby wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13.04.2005r. – sygn. akt IV CK 648/04, z którego wynika że pojęcie najbliższy członek rodziny należy rozumieć szeroko i można użyć następujących kryteriów: pokrewieństwo, małżeństwo, przysposobienie, powinowactwo, rodzina zastępcza i pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym.

Zgodnie z treścią art. 446 par 2 kodeksu cywilnego „Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego”.

W przypadku śmierci o alimentację mogą się zwrócić do sprawcy szkody osoby, którym zmarły dostarczał środków na utrzymanie. Są to przede wszystkim dzieci czy wychowankowie zmarłego a w niektórych przypadkach małżonek lub konkubent. Więcej na ten temat znajdziesz w naszym artykule „Renta po śmierci osoby bliskiej”.